by Φωτεινή Κωστοπούλου Η σημερινή ανάρτηση αποτελεί για τη γράφουσα ένα ιδιότυπο κράμα εσωτερικής ανάγκης, φόβου κι εύλογων δισταγμών. Μολονότι αναφέρθηκα και σε προηγούμενη δημοσίευση στον αναπόφευκτο υποκειμενισμό και τον προσωπικό τόνο που διέπει αναπότρεπτα όλες τις προσεγγίσεις μας στον παρόντα ιστότοπο, αδυνατώ να παραβλέψω τον κίνδυνο ολίσθησης στην καταγραφή επιδερμικών ή κοινότοπων απόψεων. Παρά ταύτα, σήμερα επιθυμώ να γράψω λίγα λόγια για ένα συγγραφέα, η εμβρίθεια της σκέψης του οποίου ανέκαθεν με καθήλωνε, διανοίγοντάς μου νέες ατραπούς σκέψης. Ο λόγος για το Νίκο Καζαντζάκη. Οφείλω να ομολογήσω πως ο Καζαντζάκης πάντα με προβλημάτιζε ως περίπτωση συγγραφέα. Ίσως έφταιγε το γεγονός πως σταθερά εντόπιζα στα έργα του αφιστάμενες κατά τα φαινόμενα ροπές που συνέθεταν μια ιδιαίτερη συγγραφική κοσμοθεωρία. Στο πλαίσιο, άλλωστε, που ορίζει η συγγραφική πένα του Καζαντζάκη ο ανθρωπισμός διαπλέκεται με το δίκαιο της πυγμής, ο στοχασμός με την υλιστική έκφραση της ζωής κι η ύπαρξη με τις ενστιγματικές τάσεις των πρωταγωνιστικών και μη προσώπων. Ανεξάρτητα, ωστόσο, από τις ανωτέρω παραμέτρους, τα έργα του Καζαντζάκη πηγάζουν κι απολήγουν σταθερά στην ακόρεστη δίψα του δημιουργού τους να προσεγγίσει τον Άνθρωπο.
Βέβαια ο Κρητικός συγγραφέας δεν περιχαρακώνει τον ανθρωποκεντρισμό στην απλή ηθογραφική του διάσταση, πολλώ δε μάλλον στην εξιδανικευτική παρουσίαση προσώπων. Αντίθετα, καίτοι απαλλαγμένος από οιαδήποτε δογματική ή παραινετική συγγραφική χροιά, απογυμνώνει την πραγματικότητα από τις επιφάσεις της, στέκεται κριτικά απέναντι στους ανθρώπους, οι οποίοι αντιμάχονται συχνά εξωτερικές κι εσωτερικές – ως επί το πλείστον – δυνάμεις. Για τον Καζαντζάκη ο Άνθρωπος, μολονότι συνιστά δημιούργημα εντεταγμένο σε μια σκληρή πραγματικότητα, οφείλει να μεταπλαστεί σε Δημιουργό αλλάζοντας τον κόσμο και τον εαυτό του. Τιθασεύοντας τα σύμπαντα, θα πρέπει να επωμιστεί τις ευθύνες του, να συναισθανθεί τις αξίες που πρέπει να κατακτήσει κι έτσι να χαράξει νικηφόρα την πορεία του οδεύοντας, όπως όλοι, προς το Χάος. Εύκολα διαπιστώνει, λοιπόν, κανείς τον επικαιρικό χαρακτήρα που παρουσιάζουν όλα τα έργα του Καζαντζάκη. Πρόκειται για δημιουργήματα με διαχρονικές αξίες που συνθέτουν το αρχέτυπο ενός υπεύθυνου, σκεπτόμενου μα κι ενεργητικού Ανθρώπου. Μιας ανθρώπινης ύπαρξης, δηλαδή, που στηριζόμενη στις δυνάμεις και τον κόσμο της αποποιείται πλέον το ρόλο του αντικειμένου και μετουσιώνεται σε υποκείμενο δημιουργίας. Γκρεμίζοντας, λοιπόν, ενδεχόμενα μεταφυσικά προσχήματα κι εμφορούμενος από τα πλέον πραγματιστικά προτάγματα, ο Καζαντζάκης απορρίπτει τα ταπεινά αισθήματα, τη μοιρολατρία και την καθυπόταξη - στους άλλους ή τις συνθήκες. Φυσικά, η εν λόγω συγγραφική μορφή καταπιάστηκε έντονα και με πολλά άλλα επιμέρους ζητήματα, όπως η Πατρίδα, η Παράδοση, η Γυναίκα. Στόχος μου δεν είναι, ωστόσο, καμία επισταμένη ανάλυση των εν λόγω θεμάτων, μιας και θαρρώ πως οι σύντομες αναφορές στις προηγηθείσες παραγράφους είναι δηλωτικές του ευρύτερου ιδεολογικού πυρήνα του Καζαντζάκη. Θα ήμουν ιδιαίτερα ευτυχής, όμως, αν κατάφερνα να κινητοποιήσω έστω και την περιέργεια όσων αναγνωστών δεν έχουν αποπειραθεί μέχρι στιγμής να γνωρίσουν αυτόν το σπουδαίο συγγραφέα.
0 Comments
Leave a Reply. |
Archives
September 2022
Categories
All
|