από την Χριστίνα Μανωλακάκη Ο «Κατάδικος» του Κωνσταντίνου Θεοτόκη εξελίσσεται στην ενδοχώρα της Κέρκυρας, και άρα έχουμε να κάνουμε με μια ιστορία που δε μυρίζει θάλασσα, μα γη. και καλαμπόκι («αραποσίτι») Το βιβλίο άλλωστε ξεκινάει με τους κατοίκους του νησιού να δουλεύουν στον κάμπο. Και εμείς εστιάζουμε σε ένα κομμάτι γης που ανήκει στον Γιώργη Αράθυμο, που εκείνη την ώρα κάνει ένα χοντρό τσιγάρο. Και είναι ένας σκύλος στα πόδια του, πιο εκεί στο όργωμα, δυό βόδια (Περδίκης και Παρασκευάς), μαζί τους ο Τουρκόγιαννος και πιο πέρα η Μαργαρίτα, η γυναίκα του Αράθυμου και ο Πέτρος Πέπονας, γείτονάς που τους βοηθάει στο όργωμα. Από τον τίτλο του εκτεταμένου αφηγήματος, που γράφτηκε το 1919, είναι εύκολα να φανταστεί κανείς πως κάποιος από αυτούς θα καταλήξει στη φυλακή - το ποιός χαρακτήρας θα είναι τελικά ο θύτης και ποιός το θύμα, ωστόσο, ο Θεοτόκης δεν το αποκαλύπτει αμέσως. Αυτό το σκηνικό μυστηρίου το στήνει ο Θεοτόκης τοποθετώντας τα πρόσωπα της ιστορίας σε μια φαινομενικά ήσυχη ζωή, η οποία όμως κρύβει μυστικά και προδοσίες. Είναι ο Αράθυμος που έχει προκόψει με τη βοήθειά της Μαργαρίτας, που μαζί έχουν τρία παιδιά. Ένας νοικοκύρης άνθρωπος και σέβεται τη σύζυγο του και δεν έχει σηκώσει ποτέ χέρι πάνω της, σε αντίθεση, με πολλούς συγχωριανούς του, που χτυπάνε τις γυναίκες τους. Από την άλλη, η Μαργαρίτα ενώ εκτιμά και νοιάζεται τον άντρα της, διατηρεί εδώ και κάποια χρόνια εξωσυζυγική σχέση με τον γείτονα, τον Πέπονα. Ο Πέπονας είναι ένας γοητευτικός άντρας, ερωτευμένος με τη Μαργαρίτα, που είναι εξαιρετικά ζηλόφθονος και εμφανίζεται να μην μπορεί να διαχειριστεί πως εκείνη δεν είναι “δική του” ολοκληρωτικά. Το παράνομο ζευγάρι παρατηρεί ο καλοσυνάτος Τουρκόγιαννος. Ένας άνθρωπος φιλήσυχος με τραγική ιστορία, η μάνα του είχε πέσει θύμα βιασμού από Τούρκο, και τον μεγάλωσε μέσα στην απόλυτη φτώχεια μόνη της, για αυτό και οι συντοπίτες του τον φωνάζουν “Τουρκόγιαννο”. Μένει στο σπίτι του Αράθυμου, με τη Μαργαρίτα και τα παιδιά τους και δουλεύει σε αντάλλαγμα στέγης και τροφής. Είναι και αυτός ερωτευμένος με τη Μαργαρίτα, και έχει καταλάβει τις προσθέσεις του Πέπονα για εκείνη, και εποπτεύει τις κινήσεις τους. Το σκηνικό αρχίζει να μυρίζει μπαρούτι όταν ο Πέπονας πείθει τη Μαργαρίτα να διώξει τον Τουρκόγιαννο από το σπίτι της, ώστε να μπορούν να έχουν λίγη περισσότερη ελευθερία στον έρωτα τους. Όταν το ανακοινώνει εκείνη όμως στον Τουρκόγιαννο, και τον σερβίρει για τελευταία φορά φαγητό, εκείνος τις αποκαλύπτει πως ξέρει για τον Πέπονα. Όσο εξελίσσεται αυτός ο καβγάς, ο Πέπονας αποφασίζει να πάει να βρει το σύζυγο της Μαργαρίτας και να τον εξαγριώσει με ψέματα και υπερβολές, ώστε να κινηθεί απειλητικά απέναντι στον Τουρκόγιαννο. Φυσικά, ο Θεοτόκης δεν έχει στήσει μια ιστορία μυστηρίου. Το έγκλημα διαπράττεται και μας παρέχεται περιγραφή του, ενώ η επίλυσή της υπόθεσης δεν επέρχεται ποτέ. Ο Θεοτόκης αποκαλύπτει στον αναγνώστη την αλήθεια, αλλά δεν επιλέγει να αναλωθεί εκεί. Ο συγγραφέας επικεντρώνεται στην Αλήθεια και την Αδικία. Είναι συγκλονιστικό το απόσπασμα από το δικαστήριο. Παραθέτω ένα μικρό δείγμα: « Πολύ σωστά" είπε ένας άλλος "για να ναι εδώ θα πει πως ο εισαγγελέας τον ερβήκε ένοχο" και για να τον βρίσκει ένοχος ο εισαγγελέας, θα πει πως είναι ένοχος”.» Και κάπως έτσι, με προκαταλήψεις, λογικά άλματα και βεβιασμένες διαδικασίες ένας αθώος βρίσκεται στη φυλακή - «επιζωήτης» μάλιστα, δηλαδή ισοβίτης. Στη φυλακή ο «Κατάδικος» θα εξελιχθεί σε μια ασκητική μορφή, με τον Θεοτόκη να του στήνει ουσιαστικά μια αγιογραφία και να τον αναπαριστά ως κάποιον που "στρέφει και το άλλο μάγουλο", έτοιμος να υπομείνει την αδικία και ανίκανο να κρατήσει κακία στο συνάνθρωπο Ο Θεοτόκης έχει γράψει ένα διαμαντάκι, με γρήγορη ροή, που σε κρατάει πιστεύω αναγνωστικά, σε μια ιστορία που το πάθος είναι ο καταλύτης των εξελίξεων - και από εκεί και έπειτα θίγονται θέματα όπως η κτητικότητα στον έρωτα, η δικαιοσύνη, η σύνδεση ψυχικής υγείας και τέλεσης εγκλήματος, με τις ηθικές κρίσεις και αναζητήσεις να είναι πάντα παρούσες. Τοπιογραφία, Σέπια σε χαρτί, 35 x 25 εκ,, του Χαράλαμπη Παχής (1844 – 1891), ζωγράφος - από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της Επτανησιακής ζωγραφικής Σχολής.
0 Comments
Leave a Reply. |
Archives
September 2022
Categories
All
|